از تو ای انسان حرکت از خدا برکت

مطلبى بسیار گرانقدر و ارزشمند را فارابى در رساله اطلاعات عقل ، و ملاصدرا در اسفار عنوان فرموده اند که شاءنیت و قابلیت نفس این است که عاقل و مدرک همه موجودات گردد و علم بدان ها تحصیل کند. و شاءن همه موجودات نیز این است که معقول و معلوم وى گردند، پس از تو حرکت و از خدا برکت ! علاوه این که فارابى را کلامى کوتاه و بسیار بلند است قریب به این مفاد و مضمون که هیچ نبودى و هیچ نداشتى و اکنون این همه سرمایه دارى ، حالا که بال و پر در آوردى چرا به سوى بالاتر پرواز نمى کنى ؟ یعنى هرگاه عقل هیولانى هیچ ندانى به مقام عقل بالفعل رسید که دانا و خوانا و گویا و شنوا شده است ، هر گاه این عقل بالفعل بدین مرتبه رسیده عالمى بوالعجب گردد و به مراتب و درجاتى فوق العاده رسد، چه جاى استعاد؟ و اءن لیس للانسان الا ما سعى .