تاریخچه عاشورا

روز دهم محرم، روز شهادت سالار شهیدان و فرزندان و اصحاب او در کربلا.عاشورا در تاریخ جاهلیت عرب، از روزهای عید رسمی و ملی بوده و در آن روزگار، در چنین‏ روزی روزه می‏گرفتند، روز جشن ملی و مفاخره و شادمانی بوده است و در چنین روزی‏ لباسهای فاخر می‏پوشیدند و چراغانی و خضاب می‏کردند.در جاهلیت، این روز را روزه‏ می‏گرفتند.در اسلام، با تشریع روزه رمضان، آن روزه نسخ شد.گفته‏اند: علت نامگذاری روز دهم محرم به عاشورا آنست که ده نفر از پیامبران با ده کرامت در این روز، مورد تکریم الهی قرار گرفتند.

در فرهنگ شیعی، به خاطر واقعه شهادت امام حسین‏ «ع‏» در این روز، عظیمترین روز سوگواری و ماتم به حساب می‏آید که بزرگترین فاجعه و ستم در مورد خاندان پیامبر انجام‏ گرفته و دشمنان اسلام و اهل بیت این روز را خجسته شمرده به شادی می‏پرداختند، اما پیروان خاندان رسالت، به سوگ و عزا می‏نشینند و بر کشتگان این روز می‏گریند. امام‏ صادق‏ «ع‏» فرمود: «و اما یوم عاشورا فیوم اصیب فیه الحسین‏ «ع‏» صریعا بین اصحابه و اصحابه حوله صرعی عرا ه . عاشورا روزی است که حسین‏ «ع‏» میان یارانش کشته برزمین افتاد، یاران او نیز پیرامون او به خاک افتاده و عریان بودند.امام رضا «ع‏» فرمود: «من ‏کان عاشورا یوم مصیبته و بکائه جعل الله عز و جل یوم القیامه یوم فرحه و سروره‏».. ، هرکس را که عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه باشد، خداوند قیامت را روز شادی او قرارمی‏دهد.در «زیارت عاشورا» درباره این روز غم‏انگیز که امویان آنرا مبارک می‏دانستند، آمده است: «اللهم هذا یوم تبرکت به بنو امیه و ابن آکله الاکباد…».
امامان شیعه، یاد این روز را زنده می‏داشتند، مجلس برپا می‏کردند، بر حسین بن‏ علی‏ «ع‏» می‏گریستند، آن حضرت را زیارت می‏کردند و به زیارت او تشویق و امر می‏کردند و روز اندوهشان بود.از جمله آداب این روز، ترک لذتها، دنبال کار نرفتن، پرداختن به سوگواری و گریه، تا ظهر چیزی نخوردن و نیاشامیدن، چیزی برای خانه‏ ذخیره نکردن، حالت صاحبان عزا و ماتم داشتن و… است.
در دوران سلطه امویان و عباسیان، شرایط اجتماعی اجازه مراسم رسمی و گسترده در سوگ اباعبدالله الحسین را نمی‏داد، اما هر جا که شیعیان، قدرت و فرصتی یافته‏اند، سوگواری پرشور و دامنه ‏داری در ایام عاشورا به راه انداخته‏اند.در تاریخ است که ‏معز الدوله دیلمی اهل بغداد را به برگزاری مراسم سوگ و نوحه برای سید الشهدا «ع‏» وادار ساخت و دستور داد که بازارها را ببندند و کارها را تعطیل کنند و هیچ طباخی غذایی نپزد و زنان سیاهپوش بیرون آیند و به عزاداری و نوحه بپردازند.این کار را چندین سال ادامه دادو اهل سنت نتوانستند جلوی آن را بگیرند، چون که حکومت، شیعی بود.

از قرن ها پیش، «عاشورا» بعنوان تجلی روز درگیری حق و باطل و روز فداکاری و جانبازی در راه دین و عقیده، شناخته شده است.حسین بن علی‏ «ع‏» در این روز، با یارانی ‏اندک ولی با ایمان و صلابت و عزتی بزرگ و شکوهمند، با سپاه سنگدل و بی‏دین‏حکومت ‏ستم یزیدی به مقابله برخاست و کربلا را به صحنه همیشه زنده عشق خدایی و آزادگی و حریت مبدل ساخت. عاشورا گر چه یک روز بود، اما دامنه تاثیر آن تا ابدیت‏کشیده شد و چنان در عمق وجدانها و دلها اثر گذاشته که همه ساله دهه محرم و بویژه‏ عاشورا، اوج عشق و اخلاص نسبت به معلم حریت و اسوه جهاد و شهادت، حسین بن‏علی‏ «ع‏» می‏گردد و همه، حتی غیر شیعه، در مقابل عظمت روح آن آزاد مردان تعظیم ‏می‏کنند.عاشورا، نشان دهنده معنای‏ «حسین منی و انا من حسین‏» بود که دین رسول خدابا خون سید الشهدا آبیاری و احیا شد.به تعبیر امام خمینی‏ «ره‏»: «عاشورا، قیام عدالتخواهان ‏با عددی قلیل و ایمان و عشقی بزرگ در مقابل ستمگران کاخ نشین و مستکبران غارتگر بود…»،. «اگر عاشورا نبود، منطق جاهلیت ابو سفیانیان که می‏خواستند قلم سرخ بر وحی وکتاب بکشند و یزید، یادگار عصر تاریک بت پرستی که به گمان خود با کشتن و به شهادت‏ کشیدن فرزندان وحی امید داشت اساس اسلام را برچیند و با صراحت و اعلام‏ «لا خبرجاء و لا وحی نزل‏» بنیاد حکومت الهی را برکند، نمی‏دانستیم بر سر قرآن کریم و اسلام‏ عزیز چه می‏آمد.

امام حسین‏ «ع‏» که به دعوت اهل کوفه از مکه عازم این شهر بود تا به شیعیان انقلابی ‏بپیوندد و رهبری آنان را به عهده گیرد، پیش از رسیدن به کوفه، در کربلا به محاصره‏ نیروهای ابن زیاد در آمد و چون حاضر نشد ذلت تسلیم و بیعت با حکومت غاصب و ظالم یزیدی را بپذیرد، سپاه کوفه با او جنگیدند.حسین و یارانش روز عاشورا، لب تشنه، با رشادتی شگفت تا آخرین نفر جنگیدند و به شهادت رسیدند و بازماندگان این قافله ‏نور، به اسارت نیروهای ظلمت درآمده به کوفه برده شدند.هفتاد و دو تن یاران شهید او، بزرگترین حماسه بشری را آفریدند و یاد خویش را در دل تاریخ و وجدان بشرهای‏فضیلتخواه، ابدی ساختند. به تعبیر یکی از نویسندگان معاصر: «عاشورا، مائده بزرگ روح‏انسان است در تداوم اعصار، تجسم اعلای وجدان بزرگ است در دادگاه روزگار، صلابت ‏شجاعت انسان است در تجلیگاه ایمان، طواف خون است در احرام فریاد، تجلی کعبه‏ است در میقات خون، نقش بیدار گذرها و رهگذرهاست در کاروان دراز آهنگ زندگیها و عبورها، عاشورا، باز خوان تورات و انجیل و زبور است در معبد اقدام، ترتیل آیات قرآن‏است در الواح ابدیت، خون خداست جاری در رگهای تنزیل، حنجره خونین کوه‏ «حرا» ست در ستیغ ابلاغ، درگیری دوباره محمد «ص‏» است با جاهلیت بنی امیه و شرک ‏قریش، تجدید مطلع رجزهای‏ «بدر» است و «حنین‏»، انفجار نماز است در شهادت و انفجار شهادت است در نماز، تبلور شکوهزاد جاودانگی حق است در تباهستان نابود باطل، هشدار خونین حسینیه‏هاست در معبر اقوام، فریاد گستر انسانهای مظلوم است درهمه تاریخ، دست نوازش انسانیت است بر سر بی پناهان، رواق سرخ حماسه است در تاریکستان سیاهی و بیداد، قلب تپنده دادخواهان است در محکمه بشریت، طنین بلند پیروزی است در گوش آبادیها، عطشی است دریا آفرین در اقیانوس حیات، «رسالتی‏» است بزرگ بر دوش‏ «اسارتی‏» رهایی بخش، عاشورا آبروی نمازگزاران است و عزت ‏مسلمانان، و سرانجام، عاشورا رکن کعبه است و پایه قبله و عماد امت و حیات قرآن و روح نماز و بقای حج و صفای صفا و مروه و جان مشعر و منا.و عاشورا، هدیه اسلام ‏است به بشریت و تاریخ.